عید فطر در ایران در غیاب سیاستگذاری‌ها
- نوشته شده توسط فاطمه لطفی
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 11581
گرچه در بیشتر کشورهای مسلمان‌نشین نظیر ترکیه و دوبی، ماه رمضان و عید فطر، سراسر جشن و عرصه حضور جمعی مردم در خیابان‌های شهر است، در ایران برگزاری این مناسبت مهم از الگوی متفاوتی برخوردار است. در این یادداشت برآنیم تا از خلال مروری بر آداب و مناسک برگزاری عید فطر در ایران، به سیاستگذاری‌های رسمی و دولتی در این خصوص بپردازیم. سوال این است که آیا این عید مهم اسلامی همراه با برپایی جشن‌هایی از سوی نهادهای متولی و مردم است یا تنها در قالب مناسبت و تعطیلاتی در تقویم رسمی کشور خلاصه می‌شود؟
پشت پردۀ دو پیاده‌روی
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 6341
کنار زدن پرده از رخ یک رویداد دینی که هر ساله بر شهرت جهانی آن افزوده می‌شود این بار دستمایه تحقیق و کنکاش جامعه‌شناسان ایرانی شده است. رویدادی که هر ساله بالغ بر 20 میلیون نفر را به مسیری فرا می‌خواند تا تاریخی دور از آنچه بر بشریت گذشته را برای چندمین بار روایتگری کند. تاریخ قطعا از این رویداد دینی خواهد گفت، همان طور که ما هنوز از خون حسین (ع) می‌گوییم. اما جامعه‌شناسان چه خوانشی از این رویداد دینی دارند؟ حضور میلیون‌ها نفر مسلمان شیعه از سراسر دنیا با فرهنگ‌های مختلف در یک پیاده‌روی به مقصد حرم امام حسین (ع) و طی کردن 85 کیلو‌متر راه با پای پیاده چه انگیزه‌ای را می‌طلبد؟
اعتکاف به مثابه بستری برای تولد دوباره
- نوشته شده توسط ریحانه صارمی
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 10527
در چند سال اخیر، رشد چشم‌گیری در برگزاری مناسک دینی و آیین‌های مذهبی در کشور قابل مشاهده بوده است. این رشد به معنای افزایش جمعیت شرکت‌کنندگان در مراسم مذهبی‌ای که قدمت چندین و چند ساله دارند نیست، بلکه منظور از این رشد، افزایشِ تعداد مناسک و مراسم‌های مذهبی‌ای است که در طول سال برگزار می‌شوند؛ از اعیاد و عزاداری‌های غیر مرسوم گرفته تا دهه‌ها و چله‌گیری‌ها و روضه‌خوانی در ایام دینی خاصی که پیش‌تر به عنوان زمان خاص دینی مطرح نبوده‌اند.
بی رونق شدن جلسات سنتی قرآنی در میان مجالس مذهبی زنانه
- نوشته شده توسط نسیم کاهیرده
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 5280
مجالس سنتی زنانه که اغلب با ظاهری ساده و کم هزینه برگزار می‌شده است . کم کم به مجالسی تبدیل شده‌اند که برپایی آن‌ها مستلزم صرف هزینه‌های قابل توجه است. بر اساس مشاهدات میدانی نگارنده در این زمینه اکثرزنان اولویتشان شرکت نمودن در مجالس روضه است و کمتر تمایلی به حضوردرجلسات قرآنی دارند به طوریکه اگردر یک محله همزمان جلسه قرائت قرآن در مسجد یا یکی از منازل محل برپا باشد و در منزل دیگری جلسه روضه خوانی یا سفره نذری، بیشترجمعیت در جلسه روضه شرکت می‌کنند.
ادامه ...مناسك روی پاشنه روشن‌فكری
- نوشته شده توسط الهام شهسوارزاده
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 5224
باورهای مذهبی در زندگی دین‌داران، در «مناسك» و «آیین»های دینی بروز پیدا می‌كند. برای دین‌داران سنتی، رساله‌های عملیه، راهنمای تكالیف دینی و تعیین‌كننده رفتارهای زندگی دینی است، ضمن اینكه اجتماعات مذهبی مختلفی چون روضه خوانی‌ها، مولودی‌ها، ختم ادعیه و عزاداری‌ها وجه جمعی و هویت‌بخش دین است كه فضایی برای ارتباط باور مندان با یكدیگر و نسل‌های نو، فراهم می‌آورد كه جنبه آموزشی و تبلیغاتی را نیز در پی دارد. اما برای مخاطبان روشن‌فكران مذهبی وضع به‌گونه دیگری است. با حضور در چند محفل روشن فكران مذهبی و نشست و برخاست با آنان كافی است تا ابهام‌هایی در زمینه رابطه باورهای دینی با اعمال آن‌ها در ذهن آشكار شود.
تشیع و زیست اجتماعی
- نوشته شده توسط زهره سروش فر
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 7704
در کنار روحانیت، مناسک ازجمله دیگر رویدادهایی است که شیعیان را رویت‌پذیر می‌کند. تعداد مناسک شیعی و اهمیتی که مناسک در دین‌داری شیعیان دارند، تفاوت بارزی را با دیگر مذاهب اسلامی ایجاد می‌نماید. زمان‌های بسیاری در طول سال به برگزاری مناسک اختصاص یافته است؛ همچنین شیعیان مکان‌های زیادی را جهت انجام مناسک تعیین کرده‌اند. جامعه‌ای عزادار، زائر و منتظر؛ اگر قرار باشد جامعه شیعی را با سه مفهوم بیان کنیم، این‌ها بهترین و گویاترین عناوین هستند.
اربعین ایرانی ـ اربعین عراقی
- نوشته شده توسط محسن حسام مظاهری
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 6839
در پدیده‌ی اربعین، ما با دو خوانش و گفتمان اصلی مواجه‌ایم: «اربعین ایرانی» و «اربعین عراقی». فهم اربعین در گرو فهم و تمایزگذاری میان این دو گفتمان است و فهم هرکدام این دو نیز مستلزم شناخت زمینه‌های اجتماعی فرهنگی سیاسی حیات تشیع در ادوار مختلف به‌ویژه دوره‌ی معاصر در عراق و ایران است؛ با توجه به تفاوت‌های مهم تشیع عراقی و تشیع ایرانی. یکی از خاستگاه و آبشخورهای تمایزبخش میان تشیع ایرانی و عراقی، «دیگری»های آن‌هاست. دیگریِ شیعه به‌طور سنتی «اهل‌سنت» بوده است. اما در دوره‌ی معاصر و به‌ویژه بعد از تأسیس جمهوری اسلامی در ایران، به‌اقتضای حکومت‌داری، دیگری‌های جدید برای شیعه تعریف شد. دیگریِ تشیع ایرانی در خوانش رسمی جمهوری اسلامی، نه اهل‌سنت بلکه غرب است.
محرم: بازپس‌گیری شهر
- نوشته شده توسط مهدی سلیمانیه
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 6109
محرم، ماه بازپس‌گیری شهر توسط منطق اجتماعی است. فضای شهری در ایران، در طول سال، غالباً موضوع و عرصه‌ی سیاستگزاری قدرت سیاسی، دولت و دستگاه‌های رسمی است. کنترل جدی فعالیت‌ها در فضاهای عمومی، مدیریت رسمی بصری شهر (از پوسترها و بنرها گرفته تا تلویزیون‌های شهری و دیوارنوشته‌ها)، حساسیت شدید نسبت به هرگونه فعالیت جمعی منجر به شکل‌گیری تجمعات در فضای عمومی، سلطه‌ی منطق اقتصاد بر فعالیت شهروندان در فضای شهری (نظیر ممانعت از فعالیت دستفروشان و خرده‌فروشان در فضاهای عمومی از سوی نهادهایی که غالباً دغدغه‌های اقتصادی دارند)، همه و همه شهرهای ایران را به میدان تحت کنترل قدرت سیاسی و منطق اقتصادی بدل کرده‌است.
اربعین ِ ناشناخته و پنج رویکرد
- نوشته شده توسط مهدی سلیمانیه
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 9679
بر اساس خبرها، در رویدادی کم‌سابقه، نمازجمعه اهواز در هفته ی منتهی به اربعین امسال برگزار نشد؛ چرا که امام‌جمعه‌ی اهواز و سه امام جمعه‌ی موقت دیگر این شهر به عراق رفته‌بودند تا در مراسم اربعین شرکت کنند. در سطحی دیگر، عزیزی می‌گفت بازار ماهی‌فروشان خرمشهر و آبادان از دو هفته پیش از اربعین حالتی نیمه‌تعطیل داشته چرا که ماهی‌فروشان و کسبه برای مراسم اربعین به عراق رفته‌اند. دوستی دیگر از کرج می‌گفت که بخشی از بازار محله‌ی حصارک کرج هم به دلیلی مشابه، در هفته ی منتهی به اربعین به صورتی چشمگیر نیمه‌تعطیل بوده‌است.
ادامه ...نمادی برای بروز خویشتن و محافظت از فشارهای دردآور تاریخ
- نوشته شده توسط جامعه‌شناسی تشیع
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 5367
ابراهیم حیدری، جامعه‌شناس عراقی معتقد است که هیأت‌های عزاداری، دسته‌هایی مردمی و فولکلوری هستند که در هر محله یا صنفی یافت می‌شوند، و با رفتارهایی نمایشی مانند سینه‌زنی، زنجیرزنی، طبل‌زنی، علم‌گردانی و گاه قمه‌زنی، جشنواره‌ای از اشک و اندوه را پدید می‌آورند که در روز عاشورا با نمایش تعزیه به اوج خود می‌رسد. این شعائر وآئین‌ها همراه با حرکت‌های مخالفت‌آمیز شیعی رشد و گسترش یافته‌اند. پس از سرخوردگی‌ها و ناامیدی‌های مستمری که در تاریخ شیعه فراوان یافت می‌شود، قیام امام حسین به فلسفه‌ای برای شهادت تبدیل شد که شیعه را به مصیبت کربلا پیوند می‌دهد، و به تدریج در حافظه آن‌ها ریشه دوانده است تا جایی‌که به نشانه و نمادی برای بروز خویشتن و محافظت از فشارهای دردآور در طول تاریخ تبدیل شد. قیام امام حسن با گذشت زمان به شعائر و آیین‌ها و مراسمی اعتراضی در برابر نیروهای حاکم رسمی که خود سببی در گسترش این مراسم بود، تبدیل شد.
سبک زندگی شهروندان تهرانی در ماه محرم
- نوشته شده توسط زهره سروش فر
- دسته: مناسک (اعیاد، عزاداری‌ها)
- بازدید: 6268
جلسه‌ای با عنوان «سبک زندگی شهروندان تهرانی در ماه محرم» در روز شنبه دهم آبان ماه با حضور آقایان غلامرضا مقدم، علی حاتمی و رضا رستمی خزائی در گروه دین انجمن جامعه‌شناسی ایران تشکیل شد. این جلسه دارای سه بخش بود. ابتدا ارائه محققان از نتایج پژوهش‌شان که دو بخش توصیف داده‌ها و تحلیل نتایج را در برمی‌گرفت و بخش آخر جلسه به بحث و گفتگو میان حاضران در جلسه و محققان اختصاص یافت.
مقالات دیگر...
مطالب دیگر از نویسنده
تماس با ما
این آدرس پست الکترونیک توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
